Farmasøytrekvirering av influensavaksine er nytt av året. Som vaksinatør er det fleire ting å hugse på og kontrollere før administrasjon til pasienten. Blant anna er det tilrådd romtemperering av vaksina før injeksjon, men kva er grunnen til det? Kor lang tid tar det frå uttak frå kjøleskapet til vaksina er romtemperert? Og er det i det heile teke naudsynt at vaksina romtempererast?

Hovudbodskap:

• For å redusere smerte ved injeksjon, er det tilrådd at influensavaksina oppnår romtemperatur før administrasjon.
• Det er derimot ikkje dokumentert at romtemperering av vaksiner medfører signifikant reduksjon i opplevd smerte.
• Vaksina vert temperert under sjølve klargjeringa og det er ikkje naudsynt å ta den ut av kjøleskapet lang tid før administrasjon.

Generelt for vaksiner, tilrådast det i Folkehelseinstituttet (FHI) sin vaksinasjonsrettleiar at dei har romtemperatur før dei injiserast (1). Alle dei tre injeksjonsvaksinene for sesongen 2020/2021 – Fluarix Tetra, Influvac Tetra og Vaxigriptetra – oppgjev i sine respektive preparatomtalar (SPC) at vaksina skal eller bør ha romtemperatur før bruk (2a-c).

Å temperere vaksina er vanleg praksis for å redusere smerte på innstikkstaden, då det er tenkt at stor temperaturforskjell mellom vaksinevæska og kroppstemperaturen gjev meir smerte ved administrasjon. Denne praksisen er likevel ikkje godt dokumentert i litteraturen.

Sparsam dokumentasjon
Vi finn berre éin studie som har undersøkt effekt av ulike temperaturar av vaksinevæska på smerte eller ubehag. Studien var ein randomisert kontrollert studie som undersøkte om oppvarming av difteri-tetanus-vaksine på to ulike måtar reduserte smerte/ubehag etter injeksjon, samanlikna med om ein sette ‘kald’ vaksine. Dei 150 pasientane (≥16 år) vart randomisert til følgjande grupper (3):

• ikkje førehandsoppvarma vaksine, men ampulle henta direkte frå kjøleskapet (2-8 °C) og klargjort etter prosedyre («kald»).
• førehandsoppvarma vaksine ved å rulle ampullen mellom hendene i eitt minutt, før klargjering etter prosedyre («rulla»).
• førehandsoppvarma vaksine ved å plassere ampullen i 37 °C i varmeskap i fem minutt («varm»).

Temperaturen i vaksinevæska vart målt etter vaksina var ferdig klargjort, før administrasjon til pasienten. Gjennomsnittstemperaturen til vaksina i dei tre gruppene var ikkje veldig forskjellig, høvesvis 19,1 °C («kald»), 26,9 °C («rulla») og 28,9 °C («varm»). Dei fann heller ingen signifikant forskjell i opplevd smerte mellom dei tre gruppene (3).

Ein annan randomisert studie fann ingen forskjellar i opplevd smerte eller antistoff-respons blant vaksne pasientar som fekk influensavaksinasjon med kanyler som hadde blitt oppbevart kaldt (i frysar ved -20 °C) eller i romtemperatur. Alle pasientane vart injisert ved bruk av både kald og romtemperert kanyle og fekk éin injeksjon av vaksine og éin injeksjon med saltvatn. Kva slags injeksjon som vart administrert med dei ulike kanylene var randomisert og dobbelblinda (4).

Ein systematisk oversiktsartikkel frå 2015 som tar for seg fysiske og prosedyremessige intervensjonar for å redusere smerte ved vaksineinjeksjon, viser òg berre til den tidlegare nemnte studien på difteri-tetanus-vaksine kva gjeld oppvarming av vaksiner (5). Forfattarane drøftar at det er mogleg at temperaturen vaksina oppnådde i gruppene som fekk oppvarma vaksine, ikkje var nær nok til kroppstemperaturen til å signifikant redusere smerte. For å underbyggje dette viser dei til ein meta-analyse der oppvarming av lokalanestetika til ≥37 °C medførte signifikant reduksjon av smerte ved injeksjon, samanlikna med romtempererte injeksjonar (5, 6).

Praktisk erfaring
Ulike volum på vaksineinjeksjonane samanlikna med andre typar injeksjonar gjer at ein ikkje utan vidare kan ekstrapolere resultat frå studiar på andre injeksjonslegemiddel. Samstundes er måling av temperaturar i små volum utfordrande og kan gje opphav til bias. Å varme opp vaksiner til nærare kroppstemperatur i forkant av vaksinasjon vurderast likevel som lite føremålstenleg, då ein er redd for eventuell påverknad av den biologiske aktiviteten av vaksina (5, 7, 8). Smerteoppleving ved vaksinasjon eller anna type injeksjon er òg høgst individuell og generelt må strategiar for smertelindring ved vaksinasjon individualiserast (1, 7, 8).

På bakgrunn av manglande dokumentasjon for smertelindring og risiko for endring av effekten til vaksina, frårår både Verdas helseorganisasjon og praksisretningslinjer for smertereduksjon ved vaksinasjon, at vaksiner varmast i forkant av administrasjon (7, 8). Tilsvarande oppgjev FHI at det frårådast å la vaksinepakningar stå utanfor kjøleskap i lengre tid, men at ein ved å rulle hetteglaset eller sprøyta (helst horisontalt) mellom hendene både bidrar til rask temperering av vaksina og at den blir godt rista utan skumdanning (1).

KONKLUSJON
Å temperere vaksina før administrasjon er tenkt å skulle redusere smerte på innstikkstaden, men denne praksisen er ikkje godt dokumentert i litteraturen. Grunna lite volum vert vaksina temperert under sjølve klargjeringa, og det er ikkje naudsynt å ta den ut av kjøleskapet lenge før administrasjon. Ved å rulle sprøyta horisontalt mellom hendene før administrasjon, får ein både temperert vaksina og blanda den samstundes.